Drafting tip: opschorting en verrekening

Inleiding

Een contractueel verbod tot verrekening betekent niet dat opschorting onmogelijk is. Wat betekent dat voor het opstellen van contracten of algemene voorwaarden?

Daarop zal ik hierna ingaan voor zover het ‘Business to Business’ (B2B) relaties betreft.

Verbod tot opschorting

Verrekening en opschorting zijn uiteenlopende rechtsfiguren. Dat betekent dat een beding waarin verrekening is uitgesloten op zichzelf niet in de weg staat aan een beroep van de schuldenaar op een opschortingsrecht.

In dit verband is van belang dat voor een beroep op een opschortingsrecht op zichzelf vereist is dat de vordering van de wederpartij, die een beroep doet op opschorting, opeisbaar moet zijn. Dit betekent echter niet dat een ingeroepen opschortingsrecht geen stand kan houden, omdat de omvang van de schade van degene die zich op het opschortingsrecht beroept voorshands niet vaststaat, en daarvan berekening vraagt volgens de schadestaatprocedure.

Het feit dat de omvang van de vordering voorshands nog niet vaststaat, brengt niet mee dat die vordering nog niet opeisbaar is: Ook indien de omvang van de schadevordering pas in een later stadium komt vast te staan, bijvoorbeeld na bewijslevering dan wel in een afzonderlijke procedure, zoals dus een schadestaat, een procedure voor een buitenlandse rechter of een arbitraal geding is die vordering opeisbaar vanaf het moment dat schade is geleden en aan de voorwaarden van aansprakelijkheid is voldaan.

Daarbij geldt wel dat het op de weg van degene ligt die zich op het opschortingsrecht beroept, zijn gestelde tegenvordering en omvang daarvan voldoende te onderbouwen (mede in het licht van hetgeen zijn wederpartij dienaangaande heeft aangevoerd).

Tegen de achtergrond daarvan zal de rechter die over een opschortingsrecht moet oordelen al naar gelang het daartegen gevoerde verweer moeten onderzoeken of de gestelde tegenvordering bestaat en of de omvang daarvan voldoende is om het beroep op een opschortingsrecht te kunnen rechtvaardigen. Indien nog bewijslevering of een afzonderlijke procedure moet volgen voordat (de omvang van) de tegenvordering van de partij die zich ter verrekening op een opschortingsrecht beroept, vaststaat, mag bij de beoordeling of de opschorting gerechtvaardigd is, worden volstaan met een voorshands oordeel omtrent (de omvang van) die tegenvordering.

In dat verband is relevant dat op zichzelf de mogelijkheid bestaat dat de gestelde tegenvordering achteraf een andere omvang blijkt te hebben dan de rechter die over de feiten heeft te oordelen aannemelijk heeft geacht. Dat brengt echter niet mee dat het beroep op een opschortingsrecht op die enkele grond geen stand kan houden. Een andersluidende mening brengt immers mee dat onvoldoende recht zou worden gedaan aan de omstandigheden dat een beroep op opschorting ter verrekening mede het karakter heeft van zekerheid voor de voldoening door middel van verrekening van deze tegenvordering, waaraan in het rechtsverkeer behoefte bestaat.

Gelet op het vorenstaande is er alle reden om te bezien of het recht op opschorting contractueel moet worden beperkt. In dat verband zij opgemerkt dat de wettelijke regeling ter zake van regelend recht is.

Verbod tot verrekening

Nu ook de wettelijke regeling inzake verrekening in de hier besproken rechtsverhouding (B2B) van regelend recht is, kunnen partijen daarvan in een contract afwijken.

Evenals voor een opschortingsverbod geldt ook voor een verrekeningsverbod, dat naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid – onaanvaardbaar – kan zijn dat daarop een beroep wordt gedaan.

Drafting tip: Uitbreiding van mogelijkheid tot opschorting of verrekening

Nu de wettelijke regeling inzake opschorting en verrekening van regelend recht is, kan de bevoegdheid tot verrekening of opschorting ook contractueel worden uitgebreid of juist ingeperkt. Zo komt uitbreiding van met name verrekeningsmogelijkheden in de praktijk voor in geval het gaat om afspraken aangaande de mogelijkheid van verrekening met vorderingen van groepsmaatschappijen.

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel of heeft u andere ondernemingsrechtelijke vragen, neemt u dan gerust vrijblijvend contact op met Marc Janssen of andere leden van de sectie Ondernemingsrecht.