Verlof en arbeidstijden: wat verandert er?

expertise:

Arbeidsrecht

nieuwsbrief:

Wilt u meer weten over dit onderwerp, schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

26 november 2014

Op 14 oktober jl. heeft de Tweede Kamer ingestemd met de Wet Modernisering regelingen voor verlof en arbeidstijden. Deze wet beoogt het combineren van werk en zorg te vergemakkelijken en moet per 1 januari 2015 in werking treden. De in de wet genoemde maatregelen leiden tot veranderingen in de Wet arbeid en zorg en de Wet aanpassing arbeidsduur. Onder meer het opnemen van ouderschapsverlof, adoptie- en pleegzorgverlof en langdurend zorgverlof wordt eenvoudiger. Ook wordt de reikwijdte van het kort- en langdurend zorgverlof uitgebreid naar werknemers die zorgen voor andere huisgenoten dan partner, ouder of kind. In dit artikel zal nader worden ingegaan op de concrete veranderingen.

Ouderschapsverlof

Ouderschapsverlof is een wettelijke regeling die is bedoeld om ouders de gelegenheid te geven om tijdelijk minder te gaan werken. Het aantal uren (onbetaald) verlof waarop een ouder recht heeft bedraagt 26 keer de arbeidsduur per week. Aan het aanvragen van ouderschapsverlof zijn momenteel nog verschillende vereisten verbonden. Zo dient een werknemer minimaal een jaar in dienst te zijn alvorens hij ouderschapsverlof mag aanvragen en mag hij slechts 50% van zijn wekelijkse arbeidsduur opnemen. Bij het in werking treden van de wet komen (onder meer) deze vereisten te vervallen. Ouderschapsverlof kan vanaf dat moment op elke gewenste wijze worden opgenomen, tenzij zwaarwegende bedrijf- of dienstbelangen zich daar tegen verzetten. Naast ouderschapsverlof krijgen partners ook recht op drie dagen (onbetaald) verlof bij de geboorte van hun kind. Dit recht geldt naast het al bestaande (betaalde) kraamverlof van twee dagen.

Adoptie- en pleegzorgverlof

Als een werknemer een kind adopteert of een pleegkind in huis opneemt, heeft hij recht op maximaal vier weken verlof. Het gaat om een aaneengesloten periode. Tijdens het verlof ontvangt de werknemer een adoptie-uitkering of een pleegzorguitkering. De nieuwe wet flexibiliseert het pleegzorg- en adoptieverlof. Een werknemer krijgt namelijk de mogelijkheid om het verlof in overleg met de werkgever gespreid op te nemen. Bovendien wordt opnameperiode van het verlof verlengd van 18 naar 26 weken rond de opname van het kind.

Bevallingsverlof

Op dit moment duren het zwangerschapsverlof (4 tot 6 weken) en bevallingsverlof (ten minste 10 weken) samen altijd minstens 16 weken. De nieuwe wet geeft werkneemsters het recht om het bevallingsverlof flexibel op te nemen. Vanaf zes weken na de bevalling kunnen zij ervoor kiezen om geen voltijd verlof meer op te nemen, maar voor een langere periode deeltijd verlof aan te vragen. De totale duur van het verlof blijft gelijk, maar kan dan over een langere periode worden uitgesmeerd. Daarnaast krijgen werkneemsters die zwanger zijn van een meerling vier weken extra bevallingsverlof. Ook werkneemsters van wie het kind tijdens het bevallingsverlof in het ziekenhuis moet blijven (bijvoorbeeld bij een prematuur), krijgen recht op een langere periode van bevallingsverlof. Daarbij is het uitgangspunt dat moeder en kind tien weken thuis moeten kunnen doorbrengen. Tevens kan het bevallingsverlof worden overgedragen van de moeder aan de partner als zij overlijdt bij de geboorte van het kind.

Kort- en langdurend zorgverlof

De Wet Modernisering regelingen voor verlof en arbeidstijden heeft ook invloed op kort- en langdurig zorgverlof. In de eerste plaats wordt de personenkring uitgebreid. Een werknemer kan straks ook zorgverlof opnemen voor familieleden in de tweede graad (denk aan broer/zus, grootouder en kleinkind) en anderen met wie de werknemer een sociale relatie heeft. Daarnaast wordt de werkingssfeer van het langdurende zorgverlof verbreed met de zorg voor zieken en hulpbehoevenden. Op dit moment mag een werknemer alleen langdurend zorgverlof opnemen voor zorg in verband met een levensbedreigende ziekte. Tot slot mogen werknemers straks ook zelf bepalen op welke wijze zij langdurig zorgverlof willen opnemen. De werkgever hoeft het salaris van de werknemer tijdens langdurend zorgverlof – behoudens andersluidende (collectieve) afspraken – overigens niet door te betalen. Bij kortdurend zorgverlof betaalt de werkgever ten minste 70% van het salaris wel door. Vakantiedagen worden zowel tijdens kort- als langdurend zorgverlof gewoon opgebouwd.

Calamiteiten- en ander kort verzuimverlof

Het (betaalde) calamiteiten- en kort verzuimverlof beoogt een voorziening te bieden voor een breed scala van situaties die de werknemer voor een korte periode verhinderen de arbeid te verrichten. Daarbij gaat het om situaties van overmacht die de werknemer ertoe dwingen ogenblikkelijk de arbeid te onderbreken, maar ook om maatschappelijke verplichtingen die de werknemer slechts kan vervullen door de opname van verlof. De nieuwe wet verheldert de werkingssfeer door toevoeging van het criterium ‘onvoorziene omstandigheden’ als grondslag van het verlof. Het toepassingsbereik van de regeling wordt verder verduidelijkt door de in de wet opgenomen niet-limitatieve opsomming van situaties waarop deze verlofvorm betrekking heeft uit te breiden. Zo wordt de veel voorkomende situatie van (spoedeisend) arts- of ziekenhuisbezoek aan de opsomming toegevoegd.

Aanpassing arbeidsduur

De Wet aanpassing arbeidsduur biedt werknemers de mogelijkheid wijzigingen in de omvang van hun arbeidsuren aan te brengen. Hoewel de wettelijke regeling een algemeen karakter heeft, is de mogelijkheid tot aanpassing van de arbeidsduur in het bijzonder van belang om het werk te kunnen afstemmen op wijzigingen in de privésituatie. Momenteel voorziet de wet slechts in de mogelijkheid om eenmaal in de twee jaar een verzoek in te dienen de arbeidsduur aan te passen. De nieuwe wet verkort de termijn waarop een nieuwe aanvraag tot aanpassing van de contractuele arbeidsduur kan worden gedaan van twee naar één jaar. Daarnaast wordt de mogelijkheid geïntroduceerd om – ook als een eerder verzoek nog geen jaar geleden is ingediend – bij onvoorziene omstandigheden binnen een jaar een nieuw verzoek in te dienen. Tot slot wordt voorzien in de mogelijkheid dat de verzochte aanpassing een tijdelijk karakter heeft. In de wet wordt geregeld dat een verzoek op een bepaalde periode betrekking kan hebben of ook op meer opeenvolgende periodes.

Heeft u vragen over dit onderwerp of over andere onderwerpen op het gebied van arbeidsrecht, neem dan gerust contact op met mij of iemand anders van de sectie Arbeidsrecht van BANNING Advocaten.