Diepgaand Onderzoek van de Europese Commissie naar de HSL Concessie van NS: Wat We Tot Nu Toe Weten

16 oktober 2013

Op dinsdag 15 oktober 2013 kwam naar buiten dat de Europese Commissie vragen had over mogelijke illegale staatssteun van de Nederlandse overheid aan de NS. Het onderzoek is gericht op het aangepaste exploitatiecontract van de hogesnelheidslijn (ook wel de ‘hsl’).

Ter achtergrond: In 2001 heeft de NS, na een aanbesteding, het recht verkregen om de hsl te exploiteren. De High Speed Alliance (HSA), een dochteronderneming van de NS, heeft deze hsl-concessie uitgevoerd en betaalde jaarlijks een vergoeding aan de Staat voor dit exploitatierecht. Vanwege financiële problemen van HSA werden in 2011 de concessievoorwaarden aangepast (oftewel versoepeld), waaronder een verlaging van de jaarlijkse vergoeding van HSA aan de Staat van 148 miljoen euro naar 101 miljoen euro.

Naar aanleiding van de veranderde concessievoorwaarden, ontving de Europese Commissie diverse klachten. De klagers gaven aan dat de nieuwe afspraken in strijd waren met de Europese staatssteunregels, die verbieden dat concurrentievervalsing met publiek geld plaatsvindt. Als uit het onderzoek zou blijken dat de NS ongerechtvaardigde staatssteun heeft ontvangen, zal de NS het ontvangen bedrag, met rente, moeten terugbetalen.

Een ander punt van discussie is of de concessie opnieuw moet worden aanbesteed. De concessievoorwaarden zijn in 2011 wezenlijk aangepast en volgens aanbestedingsregels zou dan opnieuw aanbesteding moeten plaatsvinden. Dit punt kwam onder andere aan de orde tijdens een hoorzitting op 2 juli 2013 over de hsl tussen de vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu en een aantal aanbestedingsrecht-experts.

De uitkomst van dat overleg was dat er nauwelijks discussie bestond over de vraag of de concessieovereenkomst wezenlijk was gewijzigd. De aanzienlijke verlaging van de concessievergoeding had een groot risico weggenomen bij HSA, en dit kwalificeert bijna zeker als een significante wijziging.

In reactie op de vraag waarom partijen niet naar de rechter stappen, merkten de experts op dat partijen die een concessie willen overnemen de Staat niet tegen de haren in willen strijken. Er werd ook uitgelegd dat het nog maar de vraag is of er opnieuw aanbesteding nodig zou zijn. Transportconcessies worden in Nederland doorgaans niet aanbesteed.

Het is duidelijk dat de hsl-concessie voor de NS geen rustig bezit is. Naast een juridische strijd met AnsaldoBreda over de Fyra’s, moet de NS nu ook in Brussel verantwoording afleggen over de gewijzigde concessievoorwaarden.

Wil je meer weten? Mail dan vrijblijvend naar Martijn Jongmans. Wil je op de hoogte blijven? Download hier onze eBooks en nieuwsbrieven.