Aftelreeks van het Distributierecht Centrum XXIII – Verbod op het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten

Wat?

Prijsvergelijkingsdiensten, zoals websites of apps, worden gebruikt als catalogi waarin consumenten naar verschillende goederen kunnen zoeken, informatie over hen kunnen vinden en, in het bijzonder, de goedkoopste online winkel kunnen vinden. Prijsvergelijkingsdiensten zijn echter niet alleen voordelig voor consumenten. Retailers kunnen ze gebruiken om hun zichtbaarheid te vergroten en betere verkopen te realiseren.

Prijsvergelijkingsdiensten (in tegenstelling tot online marktplaatsen) bieden meestal geen verkoop- en aankoopfunctionaliteit aan. Hun rol is om klanten door te sturen naar de online winkels van specifieke retailers, waar consumenten vervolgens goederen kunnen bestellen. Daarom zijn prijsvergelijkingsdiensten meer een advertentietool dan een online verkoopkanaal.

Aangezien prijsvergelijkingsdiensten publiek beschikbare aanbiedingen van vele online retailers bevatten, leidt hun bestaan tot een toename van de markttransparantie en heeft het potentieel om zowel de intramerk- als de intermerkprijsconcurrentie te intensiveren.

Echter, leveranciers willen misschien het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten door distributeurs in distributieovereenkomsten beperken of verbieden. Een reden hiervoor kan zijn om het merkimago te beschermen, aangezien prijsvergelijkingsdiensten zich voornamelijk richten op de laagste prijs in plaats van op de kwaliteit van de goederen of diensten. Een andere reden kan zijn dat leveranciers specifieke bedrijfsmodellen willen beschermen die gebaseerd zijn op specialisatie of hoge kwaliteit van de aangeboden goederen of diensten in plaats van op prijs. Het beperken of verbieden van het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten kan ook het verkopen van vervalste goederen moeilijker maken, aangezien het de prijsvergelijkingsdiensten zijn die het makkelijker maken om dergelijke goederen op de markt te brengen.

Regels tot 31 mei

Noch de Vrijstellingsverordening Verticale Overeenkomsten (de “VBER“), noch de Richtsnoeren voor Verticale Beperkingen (de “Verticale Richtsnoeren“) gaan in op de kwestie van beperkingen op prijsvergelijkingsdiensten.

Daarom zijn het de mededingingsautoriteiten en de rechtbanken geweest die over de zaak hebben geoordeeld.

De Duitse ASICS zaak betreffende merksportschoenen is in dit opzicht cruciaal. In haar oordeel, waarin de boete die door de beslissing van de mededingingsautoriteit was opgelegd werd bevestigd, stelde het Federale Hoge Hof dat prijsvergelijkingstools een belangrijk middel waren voor consumenten om hun online winkelen gemakkelijker te maken. Ze maakten het de consumenten gemakkelijk om de goedkoopste retailer te kiezen die de goederen aanbood. Dit kon een kleine onafhankelijke online winkel zijn, die zich niet op de markt zou kunnen vestigen en wiens aanbod zelfs niet door consumenten zou worden opgemerkt zonder het bestaan van prijsvergelijkingsdiensten. Daarom concludeerde het Federale Hoge Hof dat het verbod op het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten een aantal retailers uitsloot van de concurrentie en daardoor passieve verkoop beperkte. Daarom werd het beschouwd als een hardcore beperking, die ongeacht de marktaandelen van de partijen verboden was.

De toekomst vanaf 1 juni 2022?

De Europese Commissie gaat in de nieuwe Verticale Richtsnoeren uitgebreid in op prijsvergelijkingsdiensten. Ze behandelt drie basissituaties, namelijk een beperking op het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten, een volledig verbod op het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten als een volledig online advertentiekanaal, en een verbod op het gebruik van bepaalde prijsvergelijkingsdiensten.

Ten eerste vormen beperkingen op het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten op basis van de kwaliteitseisen die aan de daar geplaatste reclame worden gesteld, op zich geen verbod op het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten. Het opleggen van dergelijke voorwaarden heeft niet tot doel het effectieve gebruik van het internet door de distributeur of zijn klanten te belemmeren om de contractgoederen of -diensten te verkopen aan bepaalde gebieden of klanten. Het kan daarom profiteren van de nieuwe VBER.

Ten tweede belemmert het verbod op het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten als een volledig online advertentiekanaal de distributeur om te verkopen aan klanten die zich buiten zijn activiteitengebied bevinden en die online aankopen willen doen. Het kan zowel rechtstreeks als indirect worden opgelegd (bijv. door de mogelijkheid om prijsinformatie te verstrekken aan de prijsvergelijkingsdiensten te beperken, de voorafgaande goedkeuring van de leverancier te eisen voor het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten of het gebruik van het merk van de leverancier op prijsvergelijkingsdiensten te verbieden). Een dergelijk verbod is gericht op het belemmeren van het effectieve gebruik van het internet door de distributeur om de contractgoederen of -diensten te verkopen. Dit is nu een hardcore beperking in de zin van artikel 4(e) van de VBER en valt daarom niet binnen de veilige haven van de nieuwe VBER.

Ten derde is de Europese Commissie van mening dat het verbod op het gebruik van bepaalde prijsvergelijkingsdiensten over het algemeen niet als doel heeft om retailers te verhinderen effectief gebruik te maken van het internet om de contractgoederen of -diensten te verkopen aan bepaalde gebieden of klanten. Een retailer kan immers doorgaan met het gebruik van andere prijsvergelijkingsdiensten om de klant bewust te maken van zijn online verkoopactiviteiten. Als dit het geval is, zal de nieuwe VBER van toepassing zijn op een dergelijk verbod. Echter, als het verbod gericht was op de meest gebruikte prijsvergelijkingsdiensten en de andere prijsvergelijkingsdiensten waren de facto niet voldoende effectief om klanten naar de online winkel van de retailer te trekken, zou een dergelijke beperking een anti-concurrentiële overeenkomst kunnen vormen. Het zal daarom altijd noodzakelijk zijn om te beoordelen of een verbod op geselecteerde prijsvergelijkingsdiensten als doel heeft het effectieve gebruik van het internet door de distributeur of zijn klanten te belemmeren om de contractgoederen of -diensten te verkopen aan bepaalde gebieden of klanten.

Volgens de VBER wordt het richten op klanten via prijsvergelijkingsdiensten – onder bepaalde voorwaarden – beschouwd als een vorm van actieve verkoop (zie, DLC countdown no. 21). Het is daarom toegestaan en zelfs noodzakelijk om het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten te beperken die zich richten op klanten in een exclusief territorium binnen een exclusief distributiesysteem om te voldoen aan de voorwaarde van parallelle oplegging (zie, DLC countdown no. 13).

In de nieuwe Verticale Richtsnoeren gaat de Europese Commissie ook in op het vraagstuk van prijsvergelijkingsdiensten in de context van een puur kwalitatief selectief distributiesysteem, waarop het verbod op anti-concurrentiële overeenkomsten niet van toepassing is (zie, DLC countdown no. 19). De Europese Commissie wijst erop dat wanneer beperkingen op het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten in een selectieve distributieovereenkomst worden gebruikt, het eerst noodzakelijk is om te beoordelen of de beperkingen een passend en geproportioneerd middel zijn om de kwaliteit te behouden of om het correcte gebruik van de contractgoederen of -diensten te waarborgen. In dit kader merkt de Europese Commissie op dat klanten via prijsvergelijkingsdiensten enkel toegang hebben tot de online winkel van de distributeur, waarvoor de leverancier reeds kwaliteitseisen kan stellen. Een verbod op het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten zal daarom waarschijnlijk niet in aanmerking komen als een puur kwalitatief selectiecriterium.

In de praktijk?

Vanaf 1 juni 2022 zal er meer rechtszekerheid zijn met betrekking tot de benadering van de Europese Commissie ten aanzien van beperkingen van prijsvergelijkingsdiensten. Leveranciers zullen bevoegd zijn om de kwaliteitsnormen vast te stellen die prijsvergelijkingsdiensten moeten naleven. Aan de andere kant zullen ze niet in staat zijn om een totaalverbod op het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten als een volledig online advertentiekanaal op te leggen. Onder bepaalde voorwaarden zal het voor hen mogelijk zijn om een verbod op het gebruik van bepaalde prijsvergelijkingsdiensten op te leggen, mits dit niet verhindert dat de distributeur of zijn klanten effectief gebruik maken van het internet om de contractgoederen of -diensten te verkopen aan bepaalde gebieden of klanten.

Evaluatie?

Gezien het toenemende belang van online verkoop, is de gedetailleerde behandeling van prijsvergelijkingsdiensten in de Verticale Richtsnoeren door de Europese Commissie te verwelkomen. Dit zal leiden tot meer rechtszekerheid voor leveranciers, die tot nu toe slechts konden aannemen wat ze wel en niet konden doen.

De classificatie van het absolute verbod op prijsvergelijkingsdiensten als een hardcore beperking is niet verrassend in het licht van het oordeel van het Federale Hoge Hof in ASICS. Toch wordt de expliciete erkenning door de Europese Commissie van de mogelijkheid om het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten op sommige manieren te beperken, op prijs gesteld. Dit is een wenselijk element van flexibiliteit, aangezien veel leveranciers tot nu toe een voorzichtiger aanpak hebben gekozen en hebben verkozen om het gebruik van prijsvergelijkingsdiensten te vermijden.

Wilt u meer weten? Blijf op de hoogte…

Terwijl we aftellen naar 1 juni 2022, streven we ernaar om u regelmatig updates te geven en u te voorzien van de nodige juridische knowhow om uw bedrijf volledig voor te bereiden op de toekomst. Neem zeker ook een kijkje op het Distribution Law Center platform en onze LinkedIn pagina voor nog veel meer informatie over de wetten die verticale overeenkomsten, zowel mededingings- als handelsrecht, beheersen. 27 gespecialiseerde teams van over heel de EEA werken hard om het platform om te vormen tot uw favoriete bron van informatie en begeleiding.

Lees de beschikbare DLC Countdown nieuwsbrieven over de verwachte veranderingen hier.