Brexit en de gevolgen voor u op het gebied van internationaal familie-erfrecht

Na een jarenlange aanloop is het dan toch echt zover; Brexit is een feit. Dit betekent dat zowel de Europese verordeningen, als de verdragen waarvan het Verenigd Koninkrijk lid was als onderdeel van de Europese Unie, niet langer van kracht zijn in het Verenigd Koninkrijk. Wat heeft dit voor familie-erfrechtelijke gevolgen voor u? Wij hebben het voor u uitgezocht en op een rij gezet.

Is het internationaal familie-erfrecht op u van toepassing?

Indien er sprake is van internationale aspecten in uw relatie, is het internationaal familie-erfrecht van toepassing. Bij internationale feiten die in het kader van Brexit van belang kunnen zijn moet u denken aan:

• u en/of uw partner hebben de Britse nationaliteit;
• u heeft de Nederlandse nationaliteit en woont in het Verenigd Koninkrijk of vice versa;
• u bent in het Verenigd Koninkrijk getrouwd of gescheiden;
• uw ex-partner woont in het Verenigd Koninkrijk, met of zonder de kinderen.

Indien dergelijke internationale aspecten zich voordoen moet er worden gekeken naar het internationaal familie-erfrecht alvorens de zaak inhoudelijk behandeld kan worden. Het internationaal familie-erfrecht geeft namelijk antwoord op een drietal vragen.

• Welke rechter is bevoegd?
• Welk recht is van toepassing?
• Wordt een buitenlandse akte of beslissing erkend en kan een buitenlandse beslissing ten uitvoer worden gelegd?

Om te voorkomen dat ieder land zijn eigen regels toepast bij de beantwoording van bovenstaande vragen en ter bevordering van de uniformiteit binnen de Europese Unie zijn er Europese verordeningen opgesteld.

Wat verandert er per 1 januari 2021?  

Per 1 januari 2021 is het Verengd Koninkrijk geen lidstaat meer van de EU en daardoor ook niet meer gebonden aan Europese verordeningen. Zij zijn eveneens geen verdragsstaat meer van bepaalde verdragen. De Britse rechter kan deze verordeningen en verdragen dus niet meer gebruiken om de drie bovenstaande vragen te beantwoorden. Voor elke rechtszaak die voor 1 januari 2021 aanhangig is gemaakt, geldt overigens wel dat de Europese regels van toepassing blijven, ook met betrekking tot de erkenning en tenuitvoerlegging na 1 januari 2021. Stel, een alimentatieverplichting vloeit voort uit een rechtszaak die vóór 1 jan 2021 aanhangig is gemaakt en deze verplichting wordt in 2023 niet nagekomen, dan blijft het Europese recht van toepassing.

Wat betekent dit voor Nederland?

Nederland blijft lidstaat van de EU en dus gebonden aan de bestaande Europese verordeningen en verdragen. Om te bepalen of de rechter bevoegd is, moet de Nederlandse rechter gebruik maken van deze instrumenten. Dit is eveneens het geval wanneer de Nederlandse rechter moet bepalen welk recht van toepassing is.

Wanneer kan Brexit dan effect hebben op het internationaal familie-erfrecht in Nederland? Wanneer een bepaling uit een Europese verordening of een verdrag alleen van toepassing is tussen lidstaten. Dit is voornamelijk het geval wanneer het gaat over erkenning en tenuitvoerlegging. Hierbij zijn namelijk twee partijen nodig; de staat waar de beslissing of de akte vandaan komt en de staat waarin deze beslissing of akte erkend moet worden of ten uitvoer moet worden gelegd. Indien een van die twee staten geen lidstaat is, kan de desbetreffende verordening of het verdrag niet gebruikt worden.

Wat betekent dat voor u?

Als gevolg van Brexit zal voor Nederland het een en ander veranderen op het gebied van internationaal familie-erfrecht. Grotendeels zullen deze veranderingen echter achter de schermen plaatsvinden. Dit zal alleen betekenen dat uw advocaat zijn of haar standpunt soms op een andere rechtsgrond moet baseren. In de praktijk zal u hier niet veel van merken. Daarbij is het niet zo dat er over elk onderwerp Europese verordeningen bestonden of deze van kracht waren in het Verenigd Koninkrijk. Ten aanzien van het huwelijksrecht, het huwelijksvermogensrecht en het recht ten aanzien van geregistreerd partners zal om deze reden bijvoorbeeld niets veranderen. Welke gevolgen kunt u dan wel ondervinden?

Apostille

De Europese verordening die ervoor zorgt dat een apostille niet langer nodig is binnen de Europese Unie is vanaf 1 januari 2021 niet langer van kracht tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Indien u een in het Verenigd Koninkrijk geldig Nederlands document of Nederlandse akte nodig heeft, moet u deze vanaf heden weer laten voorzien van een apostille.

Een apostille is een stempel die u haalt bij de rechtbank en die aantoont dat de handtekening op het document of de akte rechtsgeldig is. Deze stempel zorgt ervoor dat het document in alle landen die zijn aangesloten bij het Apostilleverdrag wordt erkend. Nederland en het Verenigd Koninkrijk zijn beide aangesloten bij dit verdrag (samen met vele andere landen).

Erkenning en tenuitvoerlegging van alimentatie

U hoeft zich geen zorgen te maken. Nederlandse alimentatiebeslissingen kunnen nog steeds worden erkend en ten uitvoer worden gelegd in het Verenigd Koninkrijk en vice versa. De procedure zal vanaf nu enkel iets langer en uitgebreider zijn.

In het verleden werden alimentatiebeslissingen onder de Alimentatieverordening van rechtswege erkend in andere lidstaten. Op grond van het nu geldende Haags Verdrag Inning Alimentatie is daar een erkenningsprocedure voor nodig. Een beslissing wordt erkend als voldaan is aan bepaalde voorwaarden. Deze voorwaarden sluiten voornamelijk erkenning van een beslissing uit indien deze is gemaakt door een autoriteit die zijn bevoegdheid enkel ontleende aan de nationaliteit van een van de partijen. Mocht u echter zeker willen zijn of uw alimentatiebeslissing in het buitenland erkend en ten uitvoer gelegd kan worden, kunt u altijd contact opnemen met een van onze familie-erfrechtadvocaten.  

Voor de tenuitvoerlegging van een alimentatiebeslissing was onder de verordening al een verzoek tot uitvoerbaarverklaring nodig. Nu is daar onder het verdrag een verzoek tot tenuitvoerlegging voor nodig. Dit laatste verzoek wordt op dezelfde gronden als dat het geval is bij een verzoek om erkenning getoetst.

Een wezenlijk verschil tussen het verdrag en de verordening zit hem in de weigeringsgronden voor erkenning en tenuitvoerlegging. Op grond van het verdrag kan een Nederlandse rechter de erkenning en tenuitvoerlegging van een alimentatiebeslissing uit het Verenigd Koninkrijk weigeren indien de beslissing is gebaseerd op bedrog en vice versa. Deze mogelijkheid bestond niet onder de verordening.

Pension sharing

De volgende situatie doet zich voor. U gaat scheiden in Nederland. U heeft beiden uw gewone verblijfplaats in Nederland, maar u heeft (deels) een pensioen in het Verenigd Koninkrijk. In het kader van de (echt)scheiding en de gemaakte afspraken moet dit pensioen uiteindelijk verdeeld of verevend worden. Om dit te kunnen bewerkstelligen heeft u een gerechtelijk bevel van de rechter in het Verenigd Koninkrijk nodig. Daarbij kan zich het probleem voordoen dat de rechter een nauwe band moet kunnen vaststellen met het Verenigd Koninkrijk om zich bevoegd te kunnen verklaren. Een nauwe band wordt in deze gevallen over het algemeen ingevuld doordat een van de (ex-)partners zijn of haar gewone verblijfplaats in het Verenigd Koninkrijk heeft. Indien uw enige band met het Verenigd Koninkrijk is dat het pensioen zich daar bevindt, is dat niet voldoende voor het aannemen van bevoegdheid. Vóór 1 januari 2021 kon de rechter in het Verenigd Koninkrijk zijn bevoegdheid nog baseren op een bepaling in de alimentatieverordening, met de reden dat de zaak in geen enkele andere staat aanhangig kon worden gemaakt. Nu kan de rechter in het Verenigd Koninkrijk deze verordening echter niet meer gebruiken. Totdat het Verenigd Koninkrijk een nieuwe bepaling introduceert in zijn nationale wetgeving die dat gat opvult, is het verkrijgen van een gerechtelijk bevel tot pensioendeling in het Verenigd Koninkrijk niet mogelijk indien uw enige band met het Verenigd Koninkrijk is dat het pensioen zich daar bevindt.

Beschermingsmaatregelen

De Europese Beschermingsverordening zorgt ervoor dat beschermingsmaatregelen binnen EU-lidstaten automatisch worden erkend en ten uitvoer worden gelegd. Dat zorgt ervoor dat men in het buitenland niet nogmaals een procedure hoeft te voeren. De beschermingsmaatregelen die hieronder vallen, worden opgelegd ter bescherming van de fysieke en psychische integriteit van een persoon. U kunt hierbij denken aan schrijnende gevallen van huiselijk geweld.

Nu het Verenigd Koninkrijk geen lidstaat meer is van de EU zullen deze beschermingsmaatregelen niet langer automatisch erkend worden op grond van deze verordening. Het Verenigd Koninkrijk heeft wel aangegeven dat zij beschermingsmaatregelen vanuit de EU zullen blijven erkennen en ten uitvoer leggen. De EU heeft echter niet bepaald dat zij hetzelfde zullen doen met beschermingsmaatregelen vanuit het Verenigd Koninkrijk. Indien er geen nieuwe afspraken worden gemaakt tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU zullen slachtoffers uit het Verenigd Koninkrijk weer complexe procedures moeten doorlopen om dezelfde bescherming ook in de EU te genieten.

Conclusie

In deze blog heb ik de vier grootste veranderingen op het gebied van internationaal familie-erfrecht naar aanleiding van Brexit globaal voor u uiteengezet. Vraagt u zich echter af wat Brexit in uw concrete geval voor effect heeft? Neem dan contact op met een van onze familie-erfrechtadvocaten.