ACM publiceert jaarverslag 2014

15 maart 2015

De Nederlandse kartelwaakhond, de Autoriteit Consument & Markt (‘ACM’), heeft haar jaarverslag over 2014 gepubliceerd, waarin ook haar agenda 2014-2015 nogmaals onder de aandacht wordt gebracht. De Minister van Economische Zaken heeft inmiddels gereageerd op het stuk. Wij selecteren enkele belangrijke passages.

Jaarverslag 2014

Op 1 augustus 2014 trad de Stroomlijningswet in werking. Daarmee is de samenvoeging van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, OPTA en Consumentenautoriteit in de ACM voltooid. De nieuwe supertoezichthouder heeft als missie: “ACM bevordert kansen en keuzes voor bedrijven en consumenten”. Met vergroting van de consumentenwelvaart als belangrijkste drijfveer.

Elk jaar publiceert de ACM een inschatting van het toekomstige effect op de consumentenwelvaart van haar optreden op het gebied van mededinging, consumentenbescherming en regulering van de sectoren telecommunicatie, post, energie en vervoer. De ACM gaat ervan uit dat het effect van haar besluiten een duur van drie jaar heeft: het betreffende jaar en twee jaar erna. De ACM schat het totale effect voor 2014 op EUR 1,2 miljard (tegen EUR 1,85 miljard in 2013). Hiervan betreft EUR 1,1 miljard doorloopeffecten uit 2012 en 2013. Slechts zo’n EUR 110 miljoen vloeit voort uit optreden van de ACM in 2014. Een forse afname dus. In hoeverre deze cijfers juist zijn, is overigens onzeker. Het Centraal Planbureau heeft de berekeningen getoetst en concludeerde onder meer dat er grote onzekerheden in de eindresultaten zitten, zodat zij “vraagtekens zet bij het eindresultaat”.

Specifiek met het oog op consumenten, brengt de ACM nogmaals de nieuwe EU consumentenregels in herinnering, die in 2014 in werking zijn getreden. De belangrijkste wijzingen:

  • De bedenktijd voor online of via de telefoon gesloten overeenkomsten is nu 14 dagen in plaats van 7 werkdagen;
  • Bij verkoop op straat en aan de deur geldt nu ook een bedenktijd van 14 dagen indien het aankoopbedrag hoger is dan 50 euro;
  • Als de verkoper de consument niet of onjuist informeert over de bedenktijd, wordt deze verlengd tot maximaal 12 maanden;
  • Overeenkomsten voor het regelmatig leveren van diensten (zoals telefonie of een abonnement op de sportschool) die per telefoon worden afgesloten gelden pas als de consument de overeenkomst heeft getekend;
  • Overeenkomst voor het regelmatig leveren van water, gas, elektriciteit of stadsverwarming, die per telefoon worden afgesloten gelden pas als de consument de overeenkomst heeft getekend;
  • Voor het bellen naar een klantenservice met een 0900-nummer geldt een tarief van maximaal 1 euro per gesprek. Als de ondernemer geen vast bedrag per gesprek in rekening brengt, gelden de gebruikelijke belkosten.

Specifiek met het oog op mededinging, memoreert de ACM haar belangrijkste activiteiten uit 2014 (niet zijnde concentratiemeldingen):

  • Toezegging Buma/Stemra om meer keuze te bieden aan componisten en tekstschrijvers voor het beheer van hun auteursrechten op muziek, naar aanleiding van een onderzoek van ACM naar mogelijk misbruik van een machtspositie door Buma/Stemra bij het beheer van auteursrechten.
  • Toezegging MasterCard om in de komende twee jaar de tarieven die banken elkaar onderling berekenen voor het verwerken van de binnenlandse creditcardbetalingen te verlagen. Die tarieven gelden bij alle creditcardbetalingen, zowel on- als offline.
  • ACM wees verzekeraars op mogelijke mededingingsrisico’s bij de uitvoering van hun gezamenlijke plannen voor het concentreren van complexe spoedeisende zorg in Nederland.
  • ACM beboete voor het eerst investeringsmaatschappijen in het Meelkartel. Wie professioneel in bedrijven investeert, kan aansprakelijk zijn voor kartelinbreuken door die bedrijven, indien daarop beslissende invloed wordt uitgeoefend.
  • ACM gaf guidance over duurzaamheidsinitiatieven (zie onze eerdere post). Daarnaast gaf zij toestemming voor een samenwerking tussen banken in Zeeuws-Vlaanderen, in het belang van de bereikbaarheid van contant geld op het platteland.

Specifiek met het oog op oneerlijke overheidsconcurrentie, geldt vanaf 1 juli 2014 de Wet Markt en Overheid. Deze reguleert alle economische activiteiten van overheden. De ACM zegt vanaf dan de focus meer gelegd te hebben op handhaving, dat wil zeggen het controleren of overheden zich aan de regels houden. Waar deze handhaving uit blijkt is onduidelijk. Eerder op dit blog haalden wij een onderzoek aan, waaruit de ACM zelf concludeert dat de Wet markt en overheid niet effectief is en onvoldoende (fair) wordt nageleefd door de overheid.

Specifiek met het oog op rechtspraak, deden de rechtbank Rotterdam en het College van Beroep voor het bedrijfsleven 90 uitspraken over de 21 verschillende wetten waarop ACM toezicht houdt.

Agenda 2014-2015

Er waren zes thema’s die de agenda van de ACM in 2014 en 2015 zouden beheersen:

  • Online consument: Tot dusver heeft de ACM consumenten gewaarschuwd voor de praktijken van meubelwebwinkel Bellio en van Vakfotografen Mediagroep B.V. Daarnaast is een bewustwordingscampagne gevoerd en is er in enkele gevallen werk gemaakt van cookies en spam. De online modebranche ligt onder het vergrootglas.
  • Investeringsbereidheid in energie- en telecomnetwerken: Op de energiemarkt verplicht ACM netbeheerders te zorgen voor een betrouwbaar energienetwerk tegen een betaalbare prijs. Het ingrijpen van ACM heeft dus invloed op de investeringsbeslissingen van telecombedrijven en netbeheerders.
  • Publieke aanbestedingen: ACM gaf voorlichting aan inkopers over risico’s voor de concurrentie bij publieke aanbestedingen. Ook werkte ACM samen met PIANOo, het ‘Expertisecentrum Aanbesteding’ van de overheid. ICT-aanbestedingen hebben de bijzondere aandacht van de ACM.
  • Zorgconsument: ACM hield zich onder meer bezig met de beoordeling van concentraties tussen ziekenhuizen; de verschuivingen in de inkoop tussen de Wmo, AWBZ en Zvw; en volgde de ontwikkelingen van geneesmiddelenkosten.
  • Overstapdrempels consument: ACM wil overstapdrempels wegnemen om consumenten te stimuleren om op zoek te gaan naar het beste aanbod (met name bij zorgverzekeringen en energie). Het gaat vooral om bewustwordingscampagnes.
  • Toetreding bancaire sector: ACM onderzocht hoe de concurrentie tussen banken beter kan. De concurrentie in de bancaire sector lijkt ontoereikend. In Nederland is 80% van de consumenten en MKB’ers klant bij één van de grootste vier (systeem)banken. De ACM deed negen aanbevelingen aan de Minister van Financiën om de concurrentie te verbeteren.

Reactie Minister

De ACM valt onder het toezicht van de Minister van Economische Zaken. Die heeft inmiddels ten overstaan van het parlement gereageerd op bovenstaande stukken. De Minister ondersteunt de nieuwe koers die de ACM is gaan varen bij haar toezicht en handhaving, het zogeheten ‘probleemoplossend toezicht’. Kenmerken van deze toezichtstrategie zijn: (a) centraal stellen van de consument, (b) flexibel inzetten van alternatieve handhavinginstrumenten, en (c) veelvuldig sector- en directieoverstijgend werken.

Tegelijkertijd wijst de Minister erop, dat het minder vaak inzetten van (financiële) sancties, ten faveure van alternatieve instrumenten, ten koste kan gaan van de afschrikwekkende werking, die uit toezicht en (financiële) sancties spreekt.

Uiteraard heeft de Rijksoverheid hierbij (ook) een financieel belang. De Minister wenst in ieder geval dat de ACM in de toekomst (nog) hogere kartelboetes gaat opleggen:

Met het wetsvoorstel verhoging boetemaxima ACM wil ik de afschrikwekkende werking van het toezicht van de ACM verder verbeteren. Dit wetsvoorstel beoogt de wettelijke maxima van de bestuurlijke boetes die de ACM kan opleggen te verhogen. Uit onderzoek, waarover ik uw Kamer eerder heb geïnformeerd (Kamerstukken II, 33 622, nrs. 9 en 19), is gebleken dat die afschrikwekkende werking onvoldoende is, met name van de maxima van kartelboetes. Het wetsvoorstel verwacht ik komend voorjaar bij uw Kamer in te dienen. Ik hoop dat het in de eerste helft van 2016 in werking kan treden.

Daarnaast is de Minister ook kritisch op de (lange) doorlooptijden bij de ACM. Deze zijn naar de mening van de Minister bepalend voor de slagkracht van het markttoezicht en rechtsbescherming voor partijen. De ACM wordt opgeroepen de doorlooptijden verder te verkorten.

Tot slot zal in 2015 de ACM geëvalueerd worden door een extern onderzoeksbureau.

Op de hoogte blijven? 

Download hier onze eBooks en nieuwsbrieven.

Meer weten over de taak en de bevoegdheden van de ACM?

Mail met Silvia Vinken (Contact, LinkedIn) of Adriaan Buyserd (Contact, LinkedIn)