ACM en de Wet Markt en Overheid: Toezicht Zonder Tanden – Een Diepgaande Analyse van Nederlandse Marktregulaties

Na een periode van voorlichting en begeleiding werkt de Autoriteit Consument & Markt (ACM) nu aan de handhaving van de Wet Markt en Overheid. De eerste bescheiden successen zijn al te melden. De ACM heeft vastgesteld dat de gemeente Zeewolde de Wet Markt & Overheid overtrad bij het uitbaten van een haven door niet alle kosten volledig door te berekenen in haar ligplaatstarieven. Hiermee deed ze particuliere exploitanten van jachthavens oneerlijke concurrentie aan. De ACM heeft zich echter moeten beperken tot een ‘verklaring voor recht’, omdat de gemeente door een snel genomen ‘algemeen belang besluit’ haar concurrentieverstorende activiteit buiten het bereik van de Wet Markt en Overheid heeft geplaatst.

Bij overtreding van de Wet Markt en Overheid kan de ACM een verklaring voor recht afgeven en een dwangsom opleggen, maar geen boetes. Het geval in Zeewolde maakt duidelijk dat de bevoegdheden van de ACM beperkt zijn, wanneer overheden zich (om hun redenen) niet willen conformeren aan de Wet Markt en Overheid.

De overheid mag economische activiteiten ondernemen, maar mag niet oneerlijk concurreren met bedrijven. Dat is de strekking van de Wet Markt en Overheid, die sinds 1 juli 2014 van kracht is. De wet bevat vier gedragsregels die voor de hele Nederlandse overheid gelden: Kostendoorberekening, Bevoordelingsverbod, Gegevensgebruik en Functiescheiding.

De zaak rond de gemeente Zeewolde toont aan dat de handhaving niet altijd eenvoudig is, althans niet altijd leidt tot gedragsverandering bij de betreffende overheid. De ACM heeft niet kunnen voorkomen dat de gemeente door middel van gesubsidieerde ligplaatstarieven de concurrentie met andere (particuliere) jachthavens blijft verstoren.

De ACM probeert andere overheden te overtuigen van het belang van de Wet Markt & Overheid, maar geeft nu in veel gevallen toe aan overheden die de wet effectief omzeilen door een algemeen belang besluit te nemen. Toch dient er daadwerkelijk sprake te zijn van een algemeen belang. Het is nog niet voorgekomen dat de rechtsgeldigheid van een algemeen belang besluit ter discussie is gesteld, en daarom is het interessant om de ontwikkelingen in de zaak van de gemeente Barneveld te volgen.

Terwijl we deze situatie in de gaten houden, blijft de vraag: wat te doen als bedrijf als je oneerlijke concurrentie ervaart van de overheid? Je kunt klachten indienen bij de betreffende overheid, een civiele procedure starten en/of naar de ACM stappen. Al met al blijft de Wet Markt & Overheid een belangrijk aandachtspunt voor zowel overheden als bedrijven.