Aftellen bij het Distributierecht Centrum VI – Non-concurrentie beperkingen

Wat?

Distributieovereenkomsten bevatten vaak non-concurrentiebedingen. Ze leggen beperkingen op aan de mogelijkheid van een distributeur om producten te produceren of verkopen die concurreren met de producten die onder de distributieovereenkomst vallen, de zogenaamde contractproducten.

Om het concreet te maken: een distributeur wordt aangesteld om stofzuigers van merk A (de contractproducten) te verkopen. De non-concurrentiebeperking bepaalt of de distributeur mag (en zo ja, in welke mate) stofzuigers van het concurrerende merk B of elk ander concurrerend merk mag produceren of verkopen.

Zo’n non-concurrentiebepaling kwalificeert niet altijd als beperking van de concurrentie. Het ontbreken van een beperking wordt bijvoorbeeld geaccepteerd in de context van franchising. In veel gevallen wordt zo’n verplichting echter als concurrentiebeperkend beschouwd en moet daarvoor een uitzondering worden gemaakt. Het toepassen van een vrijstellingsverordening is de meest efficiënte manier om zo’n vrijstelling te verkrijgen.

Nu?

De huidige verticale groepsvrijstellingsverordening die van toepassing is op distributieovereenkomsten is Commissieverordening 330/2010. Deze wordt vaak de VBER genoemd en richt zich op twee soorten non-concurrentiebedingen:

• Ten eerste, een absoluut verbod voor een distributeur om concurrerende producten te produceren, te kopen, te verkopen of door te verkopen. In ons geval zijn alleen verkopen van merk A toegestaan en helemaal geen verkopen van andere concurrerende stofzuigers. Zulke bepalingen staan bekend als “single branding”.
• Ten tweede, inkoopverplichtingen die een distributeur verplicht stellen meer dan 80% van zijn behoeften te kopen bij een aangewezen leverancier. Indien de distributeur contractueel wordt belet concurrerende stofzuigers te kopen boven 20% van zijn totale aankopen van stofzuigers gedurende het voorgaande jaar, is de vrijstelling alleen van toepassing indien de regels voor non-concurrentiebeperkingen worden nageleefd. Dit wordt vaak aangeduid als de “80%-regel”.

Non-concurrentieverplichtingen in distributieovereenkomsten profiteren van een automatische vrijstelling onder de VBER als zij voldoen aan één belangrijke regel: hun duur mag niet langer dan vijf jaar zijn. Deze tijdslimiet geldt voor zowel single branding als de 80%-regel. Er zijn specifieke uitzonderingen in gevallen waarin de leverancier de locatie aan de distributeur beschikbaar stelt. Zonder die uitzondering geldt echter de algemene regel dat een beperking tot vijf jaar moet worden gerespecteerd.

De gevolgen van de regel zijn vrij duidelijk. De vrijstelling is niet van toepassing wanneer de non-concurrentieverplichting:

• van toepassing is voor een onbepaalde tijd, zelfs als de distributieovereenkomst voorziet in een mogelijkheid tot beeindiging;
• wordt aangegaan voor een vaste termijn van meer dan vijf jaar; or
• is stilzwijgend verlengbaar voorbij een periode van vijf jaar, wat betekent dat de non-concurrentieverplichting wordt aangegaan voor een vaste termijn van vijf jaar of minder, maar automatisch doorgaat na vijf jaar tenzij de partijen de overeenkomst of de non-concurrentiebepaling beeindigen.

De logica achter de regel is dat een distributeur in staat moet zijn om na het verstrijken van elke periode van vijf jaar zijn “frisse” toestemming te geven aan een non-concurrentieverplichting. Met andere woorden, een concurrerende leverancier (bijvoorbeeld van merk B) moet in staat zijn om de distributeur minstens eens in de vijf jaar te overtuigen om de distributie van merk B te starten. 

De toekomst vanaf 1 juni 2022?

De huidige voorstellen van de Europese Commissie zullen het bestaande regime voor non-concurrentieverplichtingen na 1 juni 2022 grotendeels ongewijzigd laten. Ze blijven zowel single branding als de 80%-regel omvatten. De termijn van vijf jaar blijft ook de norm om te profiteren van een automatische vrijstelling.

Echter brengen de huidige voorstellen voor de nieuwe Verticale Richtsnoeren één belangrijke verandering met zich mee wat betreft stilzwijgende verlengingen.

Non-concurrentieverplichtingen kunnen stilzwijgend verlengd worden voorbij de vijf jaar op voorwaarde dat de distributeur na het verstrijken van de vijfjarige periode effectief kan overstappen naar een concurrerende leverancier. Dit omvat de mogelijkheid om de samenwerking met de leverancier op te zeggen met een redelijke opzegtermijn en zonder onredelijke kosten. Met de verwijzing naar het ontbreken van onredelijke kosten, streven de ontwerp-Verticale Richtsnoeren er bijvoorbeeld naar om de last van de noodzaak om een lening aan de leverancier terug te betalen, te verlichten. 

In de praktijk?

• Het huidige VBER-regime voor non-concurrentieverplichtingen blijft na 1 juni 2022 grotendeels ongewijzigd. Non-concurrentieverplichtingen moeten beperkt zijn tot vijf jaar om te kunnen profiteren van de groepsvrijstelling.
• De strikte toepassing van die maximale periode wordt enigszins flexibeler onder de nieuwe voorstellen. Stilzwijgende verlenging voorbij een periode van vijf jaar zal niet automatisch kwalificeren als een uitgesloten beperking, dat wil zeggen een beperking die niet profiteert van de groepsvrijstelling. De vereiste is dat de distributeur de tussentijdse verlenging moet kunnen vermijden door de distributieovereenkomst effectief te heronderhandelen of te beëindigen onder redelijke voorwaarden.

Beoordeling?

Met deze extra flexibiliteit lijkt een kunstmatig verschil te worden gemaakt tussen non-concurrentieverplichtingen van onbepaalde duur en non-concurrentieverplichtingen voor bepaalde tijd die stilzwijgend verlengbaar zijn. De eerste categorie zou nog steeds buiten de VBER vallen. De tweede categorie wordt nu vrijgesteld van de groep, op voorwaarde dat de distributieovereenkomst effectief kan worden heronderhandeld of beëindigd.

We zien het logische verschil niet tussen een distributieovereenkomst van onbepaalde duur die kan worden beëindigd met een redelijke opzegtermijn en tegen een redelijke prijs en het geval waarin stilzwijgende verlenging van een vaste non-concurrentieverplichting kan worden vermeden onder dezelfde voorwaarden. Het ligt in de lijn der verwachtingen dat deze klaarblijkelijke inconsistentie zal worden rechtgezet in de definitieve teksten. Het zou eveneens wenselijk zijn dat deze nieuwe mogelijkheid is verankerd in de VBER zelf en niet ergens verborgen in paragraaf 234 van de ontwerp-Verticale Richtsnoeren.

Wil je meer weten? Blijf op de hoogte…

We tellen af naar 1 juni 2022 en streven ernaar je regelmatig updates en de nodige juridische kennis te geven om je bedrijf volledig voor te bereiden op de toekomst. Raadpleeg ook het platform van het Distributierechtcentrum en onze LinkedIn-pagina voor nog veel meer informatie over de wetgeving inzake verticale overeenkomsten, zowel op het gebied van concurrentie- als commercieel recht. 27 gespecialiseerde teams uit heel de EER werken hard om van het platform uw favoriete bron van begeleiding en informatie te maken.