Wetsvoorstel ‘Wet op de kilometerprijs’

Op 13 november 2009 heeft minister Eurlings van Verkeer en Waterstaat het wetsvoorstel van de Wet op de kilometerprijs (de ‘kilometerheffing’) aan de ministerraad gepresenteerd. Op voorstel van de minister heeft de ministerraad ingestemd met toezending van het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer. Weggebruikers betalen nu voor het bezit van de auto, maar wanneer het wetsvoorstel zou worden aangenomen gaat de weggebruiker voor het gebruik van de auto betalen. Hierdoor zouden files halveren en gaat het milieu erop vooruit.

Sinds de jaren zestig is het aantal autokilometers vertienvoudigd. Naar verwachting zal de mobiliteit tot 2020 nog eens met 40 procent groeien. Om een goede doorstroming op de weg te garanderen is, naast het bouwen van infrastructuur, beprijzen per kilometer noodzakelijk. Verwacht wordt dat weggebruikers daardoor bewuster gebruik zullen gaan maken van hun auto, waardoor de bereikbaarheid verbetert. Uit onderzoek is gebleken dat het verwachte aantal autokilometers met 15 procent zal afnemen.

Het voorstel is de Motorrijtuigenbelasting (MRB) en de aanschafbelasting (BPM) af te schaffen. Hiervoor in de plaats komt er een prijs voor elke gereden kilometer in Nederland, van snelweg tot woonerf. Hoe schoner en bewuster de weggebruiker gaat rijden, hoe minder hij/zij betaalt.

De bedoeling is dat voor elke kilometer een basistarief wordt betaald. Het tarief is net als nu verschillend voor personenauto’s, bestelauto’s, autobussen en vrachtwagens. Daarentegen blijven net als nu gehandicaptenvoertuigen, landbouwtrekkers, motorvoertuigen met een beperkte snelheid, taxi’s, oldtimers van voor 1987 en alle OV-bussen vrijgesteld van betaling. Motoren zullen ook geen prijs per kilometer gaan betalen en voor buitenlandse voertuigen zal een alternatief betalingssysteem worden opgezet. De hoogte van het basistarief voor personenauto’s hangt net als nu af van de CO2 uitstoot. Bij andere voertuigen blijft het gewicht bepalend voor het basistarief.

Het gemiddelde tarief (in Eurocent) voor een personenauto zou zich tot 2018 als volgt ontwikkelen:

2012: 3,0
2013: 3,5
2014: 4,0
2015: 4,6
2016: 5,3
2017: 6,1
2018: 6,7

Wie meer rijdt, betaalt ook meer. En wie minder rijdt, betaalt minder. Op de website van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat kan de kilometerprijs worden berekend. Hierbij worden de autokosten voor en na de eventuele invoering van de kilometerprijs in kaart gebracht. Bij aanschaf van bijvoorbeeld een nieuwe BMW X5 3.0Si Xdrive aut. 5-d executive is te zien dat de autokosten na invoering van de kilometerprijs aanzienlijk minder zijn geworden. De aanschaf van een gebruikte auto brengen daarentegen weer meer autokosten met zich mee.

Naast het basistarief maakt de wet het mogelijk een spitstarief te heffen. Dit spitstarief is in de wet opgenomen ter voorkoming van het gebruik van structurele knelpunten en potenti?le sluiproutes in het wegennet. Per locatie zal in lagere regelgeving worden besloten of er een spitstarief komt.

Het wetsvoorstel zorgt voor veel commotie, met name over de privacy van de weggebruikers en het spitstarief. De privacy zou door het GPS-apparaat dat in 9 miljoen voertuigen wordt geplaatst en bijhoudt hoeveel, wanneer en waar er wordt gereden, worden geschonden. De gegevens die door het GPS-apparaat worden bijgehouden worden verzonden naar een inningskantoor welke de rekening opmaakt. De verzonden informatie is wettelijk en technisch beschermd. Alleen de automobilist gaat over deze gegevens. De overheid zal geen reisgegevens ontvangen en kan ook geen auto’s volgen. Daarmee zou de privacy van de weggebruiker zijn gewaarborgd.

De Raad van State heeft ook forse kritiek geuit op het kabinetsplan voor de kilometerheffing. De Raad heeft minister Eurlings geschreven dat het over het voorstel ‘in deze vorm niet positief’ kon adviseren. De Raad noemt de invoering van een kilometerheffing via gps-kastjes in auto’s ‘een risicovolle operatie’. Het zou om een massaal proces gaan met een aanzienlijk budgettair belang. De Raad heeft ook gezegd dat de satelliettechniek nog geen beproefd systeem is.

Minister Eurlings heeft aan de Raad onder meer als reactie op het advies geschreven dat er voor de definitieve invoering grootschalige praktijktests worden gedaan. Op deze wijze zou worden gewaarborgd dat het nieuwe stelsel pas wordt ingevoerd als is vastgesteld dat het daadwerkelijk functioneert.

De ambitie voor deze kabinetsperiode is om het wetgevingsproces af te ronden en de techniek te testen. De tijd zal het leren of het nieuwe kabinet de Wet op de kilometerprijs zal aannemen.