Wet kraken en leegstand aangenomen

27 juni 2010

Op 1 juni jl. is de Wet Kraken en Leegstand door de Eerste Kamer aangenomen. De wet zal vermoedelijk in het najaar in werking treden. Op dat moment zullen onder meer het Wetboek van Strafrecht en de Leegstandswet worden gewijzigd.

Na de inwerkingtreding van deze wet wordt kraken een strafbaar feit. Momenteel is dat slechts het geval indien een pand dat nog geen jaar leegstaat wordt gekraakt. Op het kraken zullen straffen gesteld worden van maximaal één jaar tot (bij toepassing van geweld) twee jaar, te verhogen met 1/3 indien dit kraken in vereniging plaatsvindt.

Belangrijker voor de eigenaren van panden is dat deze wet de mogelijkheid voor politie en justitie biedt om panden te ontruimen, ook wanneer deze op het moment van het kraken al langer dan een jaar leeg stonden. Dit voorkomt dat een eigenaar daarvoor een kort geding procedure aanhangig moet maken.

Is het dan alleen maar positief voor de eigenaren ? Het is bepaald nog niet zeker dat streng gehandhaafd wordt en alle kraakpanden door de politie ontruimd gaan worden. De gemeenten Amsterdam en  Utrecht hebben al te kennen gegeven dat zij niet van plan zijn om een actieve rol te gaan spelen. Hierover zijn inmiddels Kamervragen gesteld. Een eigenaar kan dan in ieder geval, net als nu het geval is, zijn toevlucht nemen tot het zelf aanhangig maken van een kort-gedingprocedure. In een dergelijke kort-gedingprocedure dient een eigenaar een spoedeisend belang bij de ontruiming aan te tonen.

De wet bevat ook instrumenten voor de gemeente om leegstand te bestrijden. Een gemeente heeft de mogelijkheid om een leegstandverordening in te stellen. Op basis daarvan kan de gemeente een eigenaar, op straffe van een boete van maximaal € 7.500,00, verplicht stellen om leegstand, langer dan zes maanden, van een gebouw te melden. Hierbij geldt dat een woning niet wordt aangemerkt als "een gebouw".

Is sprake van leegstand, langer dan twaalf maanden, dan kan een eigenaar van een gebouw door de gemeente zelfs worden verplicht om aan een door de gemeente voor te dragen partij een bruikleenovereenkomst aan te bieden. Hieraan kan de eigenaar ontkomen door binnen een periode van drie maanden na die voordracht een bruikleenovereenkomst met een ander te sluiten. Verder kan een eigenaar worden verplicht om voorzieningen te treffen zodat een leegstaand gebouw gebruikt kan worden.

Of gemeenten vaak gebruik gaan maken van hun bevoegdheden om een meldingsplicht in te voeren en gebruikers voor te dragen is zeer de vraag. Van de instrumenten die de huidige wetgeving biedt – onder meer ten aanzien van een meldingsplicht – wordt weinig gebruik gemaakt.

Positief voor eigenaren is dat de strafrechtelijke ontruiming weer mogelijk wordt. Op grond van een uitspraak van november 2009 van de Hoge Raad is dat op basis van de huidige wetgeving niet mogelijk, ook niet indien het pand korter dan een jaar leegstaat.

Per saldo is de wet dan ook positief voor pandeigenaren. In de toelichting op de wet wordt opgemerkt dat deze inbreuk op het eigendomsrecht nu eindelijk kan worden bestraft, net zoals joyriding en diefstal.