Pensioenontslag bij bereiken 65-jarige leeftijd?

De meerderheid van de arbeidsovereenkomsten (individueel en/of collectief) in Nederland bevat een pensioenbeding, inhoudende dat de arbeidsovereenkomst eindigt van rechtswege bij het bereiken van de pensioengerechtigde, of 65-jarige, leeftijd. Met een dergelijk beding wordt voorkomen dat werkgevers een UWV- of ontbindingsprocedure dienen te voeren, om te zijner tijd een einde aan de arbeidsovereenkomst te maken. Met enige regelmaat komt in de rechtspraak de vraag aan de orde of een pensioenontslag bij 65-jarige leeftijd wel rechtsgeldig is.

Voorheen werd aangenomen dat indien er sprake was van een pensioenbeding in de individuele of collectieve arbeidsovereenkomst, de arbeidsovereenkomst met de werknemer die 65 werd van rechtswege eindigde. De jurisprudentie van de afgelopen jaren doet echter twijfelen of dit uitgangspunt nog terecht is.

1. Kantonrechter: pensioenbeding niet rechtsgeldig
In een zaak waar de Kantonrechter te Amsterdam zich in 2008 over heeft gebogen, heeft werkneemster een pensioenbeding in haar arbeidsovereenkomst. Dit pensioenbeding bepaalt dat de arbeidsovereenkomst van rechtswege eindigt op het moment dat werkneemster de AOW-gerechtigde leeftijd van 65 jaar bereikt. De Kantonrechter is van mening dat het pensioenbeding niet rechtsgeldig is. Het gevolg hiervan is dat de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd niet op grond van het pensioenbeding van rechtswege eindigt bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd, maar dat deze blijft voortduren. Uit deze uitspraak kan worden afgeleid dat het niet vanzelfsprekend is, zelfs niet wanneer dit in de arbeidsovereenkomst of CAO is opgenomen, dat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd van rechtswege eindigt als de pensioengerechtigde leeftijd is bereikt.

2. Kantonrechter: einde bij 65 geen gewoonterecht meer
In de zaak waar een Kantonrechter te Delft in 2009 over oordeelt, is er tussen partijen geen pensioenbeding overeengekomen. De Kantonrechter overweegt dat het “gewoonterecht” dat een arbeidsovereenkomst van rechtswege eindigt bij het bereiken van de pensioenleeftijd van 65 jaar, niet meer van deze tijd is en aldus niet bestaat. Volgens deze Kantonrechter zijn er bijkomende feiten en omstandigheden nodig, waaruit volgt dat de partijbedoeling is gericht op het eindigen van de arbeidsovereenkomst op 65-jarige leeftijd. NB. Mijns inziens zou je een pensioenbeding kunnen zien als een dergelijk feit of omstandigheid waaruit de partijbedoeling blijkt.

3. Kantonrechter: einde bij 65 op grond van gebruik in de bedrijfstak
De Kantonrechter te Dordrecht neemt echter heel recent (14 april jl.) weer vrij eenvoudig aan dat wel sprake is van een beëindiging van rechtswege bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, terwijl er geen pensioenbeding tussen partijen is overeengekomen. Alhoewel de werkgever wel een beroep doet op een pensioenbeding uit een CAO, concludeert de Kantonrechter dat werknemer niet onder de werkingssfeer van deze CAO valt. Tussen partijen is dan ook niets bepaald omtrent het einde van de arbeidsovereenkomst bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd. Werkgever beroept zich vervolgens gemotiveerd op het ‘gebruik in de bedrijfstak’ en stelt dat op grond van dit ‘gebruik’ de arbeidsovereenkomst van rechtswege is geëindigd bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd door werknemer. Het door werkgever gestelde ‘gebruik in de bedrijfstak’ wordt aangenomen door de Kantonrechter. Dientengevolge wordt ook de door werkgever gevraagde verklaring voor recht, dat de arbeidsovereenkomst wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd van rechtswege is geëindigd, toegewezen.

Conclusie
Eenduidig is de jurisprudentie niet. Indien u als werkgever geen pensioenbeding met uw werknemers bent overeengekomen (in arbeidsovereenkomst of CAO) verdient het in ieder geval aanbeveling hierover alsnog afspraken te maken. Mede in aanmerking nemende het maatschappelijke debat ter bevordering van doorwerken na het bereiken van de 65-jarige leeftijd (verhoging van de AOW leeftijd), moeten werkgevers er op bedacht zijn dat werknemers zich na het bereiken van de 65-jarige leeftijd op enig moment op het standpunt zouden kunnen stellen dat de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd niet van rechtswege is geëindigd, doch nog steeds voorduurt (ongeacht een eventueel pensioenbeding).

Doorwerken na 65-jarige leeftijd?
Het is als werkgever en werknemer uiteraard mogelijk om de arbeidsovereenkomst voort te zetten, na het bereiken van de 65-jarige leeftijd van de werknemer. Als werkgever dient u er dan echter op bedacht te zijn dat de voortgezette arbeidsovereenkomst wellicht niet van rechtswege eindigt. De wet (de zgn. Ragetlie-regel) bepaalt namelijk dat indien een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd gevolgd wordt door een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, deze laatste arbeidsovereenkomst niet van rechtswege eindigt, maar alleen door een rechtsgeldige opzegging (dus met ontslagvergunning van UWV of bij opzegging door werknemer), dan wel ontbinding of een beëindiging met wederzijds goedvinden.

In enkele gevallen is deze Ragetlie-regel niet van toepassing.

Ter voorkoming van discussies en mogelijke risico’s (een 65-jarige werknemer voor en tot onbepaalde tijd in dienst) is het uiteraard mogelijk uw concrete situatie aan ons voor te leggen. U kunt hiertoe contact opnemen met Brigitte Vleer, of een van de andere advocaten van de sectie Arbeidsrecht.