Algemene ziekenhuizen zijn (echt) niet aanbestedingsplichtig

Het Sint Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein was in 2006 niet aanbestedingsplichtig, zo oordeelde de rechtbank Utrecht op 5 december jl. in de door P1 Holding B.V. aangespannen bodemprocedure. De uitspraak sluit aan bij eerdere jurisprudentie van de Hoge Raad en de Raad van State betreffende, respectievelijk, het Amphia ziekenhuis en het Canisius-Wilhelmina ziekenhuis. Er van uitgaande dat geen hoger beroep wordt ingesteld, lijkt met de uitspraak van de rechtbank Utrecht nu echt een einde te zijn gekomen aan de jarenlange discussie over een aanbestedingsplicht voor algemene ziekenhuizen.

Achtergronden
Aanleiding voor het geschil vormde de uitgifte in erfpacht door het Sint Antonius Ziekenhuis van bouwrijpe gronden aan Q-Park in 2006, op welke gronden Q-Park voor eigen rekening en risico en goeddeels naar eigen inzicht een parkeergarage diende te realiseren en te exploiteren. P1 stelde zich op het standpunt dat het ziekenhuis een aanbestedende dienst is en met betrekking tot de realisatie en exploitatie van de parkeergarage tot een aanbestedingsprocedure had moeten overgaan.

Oordeel van de rechter
Het Sint Antonius Ziekenhuis kan alleen als aanbestedende dienst worden aangemerkt, indien zij als een publiekrechtelijke instelling in de zin van het aanbestedingsrecht kan worden gekwalificeerd. Daarvoor is onder meer vereist dat het ziekenhuis afhankelijk is van één of meer andere aanbestedende diensten. Aan het afhankelijkheidsvereiste is voldaan, indien – kort gezegd – sprake is van (i) overwegende overheidsfinanciering, (ii) het beheer onderworpen is aan overheidstoezicht, of (iii) meer dan de helft van de bestuurders of toezichthouders door overheden worden benoemd.

In een uitvoerig gemotiveerd vonnis stelt de rechter vast dat aan geen van deze afhankelijkheidscriteria is voldaan. Het Sint Antonius Ziekenhuis is derhalve geen aanbestedende dienst.

Consequenties
Indachtig het gezegde driemaal is scheepsrecht, mogen algemene ziekenhuizen er nu echt van uit gaan dat zij niet aanbestedingsplichtig zijn. Dit betekent dat algemene ziekenhuizen bij het inkopen van goederen, diensten en werken niet zijn gebonden aan de strenge Europese aanbestedingsregels.

Het voorgaande laat onverlet dat ziekenhuizen er vrijwillig voor kunnen kiezen door middel van een aanbestedingsprocedure in te kopen. Ziekenhuizen die overwegen een aanbestedingsprocedure te volgen dienen er op bedacht te zijn dat die keuze niet vrijblijvend is. Het vrijwillig volgen van een aanbestedingsprocedure brengt namelijk met zich mee dat het ziekenhuis de fundamentele beginselen van het aanbestedingsrecht (het gelijkheidsbeginsel en in het verlengde daarvan het transparantiebeginsel) in acht dient te nemen. Het niet naleven van deze beginselen kan ook bij vrijwillige aanbestedingsprocedures leiden tot aanzienlijke vertraging en tot claims van teleurgestelde aanbieders.